معرفی روش و استاندارد راهنمای تعیین دوره های زمانی كالیبراسیون دستگاه های اندازه گیری – استاندارد ملی ایران ISIRI 12964

معرفی استاندارد راهنمای تعیین دوره های زمانی کالیبراسیون تجهیزات آزمون و ابزارهای اندازه گیری

در بند هدف و دامنه كاربرد استاندارد ملی ایران به شماره ISIRI 12964 و با عنوان راهنمای تعیین بازه های زمانی كالیبراسیون دستگاه های اندازه گیری به این صورت آمده است که :

هدف از تدوین این استاندارد ارائه روش های تعیین بازه های زمانی كالیبراسیون برای كلیه آزمایشگاه ها به ویژه آن هایی كه در حال استقرار سیستم كالیبراسیون هستند، می باشد.

یك امر مهم در استمرار توانایی یك آزمایشگاه در بدست آوردن نتایج اندازه گیری مطمئن و قابل ردیابی، تعیین بیشینه دوره ای است كه بین كالیبراسیون های متوالی، كالیبراسیون مجدد، استانداردهای مرجع یا كاری و تجهیزات اندازه گیری استفاده از آنها مجاز شده باشد.

یكی از مهم ترین تصمیمات در مورد كالیبراسیون، زمان انجام آن و همچنین تناوب انجام آن است. عوامل تأثیرگذار بسیاری در تعیین بازه زمانی پذیرفته شده بین كالیبراسیون ها وجود دارد كه باید توسط آزمایشگاه در نظر گرفته شوند.

عوامل تأثیرگذار در تعیین دوره زمانی کالیبراسیون تجهیزات اندازه گیری

در این استاندارد، مهم ترین عوامل در تعیین دوره زمانی کالیبراسیون تجهیزات اندازه گیری این آیتم ها شمرده شده اند :

• عدم قطعیت اندازه گیری موردنیاز یا اظهار شده توسط آزمایشگاه

• ریسك استفاده از یك دستگاه اندازه گیری كه از محدوده بیشینه خطای مجاز خارج شده باشد

• هزینه انجام تصحیحات ضروری اندازه گیری وقتی كه نامناسب بودن دستگاه در یك دوره زمانی طولانی مشخص می شود

• نوع دستگاه

• گرایش به فرسودگی و رانش

• توصیه سازندگان

• تعداد دفعات و شدت استفاده از دستگاه

• شرایط محیطی، شرایط آب و هوا، ارتعاش، تابش یون ساز و غیره

• روند تغییرات داده های بدست آمده از نتایج كالیبراسیون قبلی

• سوابق نگهداری و استفاده

• بررسی مكرر در مقایسه با استانداردهای مرجع یا سایر وسایل اندازه گیری

• تعداد و كیفیت بررسی های میانی در این بازه زمانی

• نحوه حمل و نقل دستگاه و ریسك آن و

• سطح آموزش كاركنان

اگر چه هزینه كالیبراسیون معمولا نمی تواند در تخمین بازه های كالیبراسیون نادیده گرفته شود، در بازه های طولانی تر كه ممكن است ظاهرا به دلیل هزینه بالای كالیبراسیون باشد افزایش در عدم قطعیت های اندازه گیری یا ریسك بالاتر، كیفیت اندازه گیری و خدمات را كاهش می دهد.

فرآیند تعیین بازه های كالیبراسیون یك فرآیند ریاضی و آماری پیچیده است كه به داده های درست و كافی مورد نظر در حین فرآیند كالیبراسیون نیاز دارد. برای برقراری و تنظیم بازه های كالیبراسیون فقط یك روش قابل اجرا در سراسر جهان وجود ندارد و این نیاز به درك بهتر از تعیین بازه كالیبراسیون دارد.

همان طور كه به طور ایده آل فقط یك روش برای تمام گستره دستگاه های اندازه گیری مناسب نیست، بعضی از روشهای ساده تر تعیین و بازنگری بازه كالیبراسیون و قابلیت آنها برای انواع مختلف دستگاه ها در این استاندارد آمده است.

انتخاب اولیه بازه های زمانی كالیبراسیون

در استاندارد ملی ایران ۱۲۹۶۴، عوامل تأثیرگذار بر فرآیند تصمیم گیری اولیه به جهت تعیین دوره زمانی كالیبراسیون، بر موارد زیر تأکید شده است :

• توصیه های سازنده دستگاه

• تعداد دفعات و شدت استفاده از دستگاه

• تأثیر شرایط محیطی

• عدم قطعیت مورد نیاز در اندازه گیری

• بیشینه خطای مجاز، به عنوان مثال توسط اندازه شناسی قانونی

• تنظیم یا تغییر در هر دستگاه

• تأثیر كمیت اندازه گیری شده مثلا اثر دمای بالا بر ترموكوپل ها و

• داده های منتشر شده یا تعمیم یافته در خصوص همان دستگاه یا مشابه آن

استاندارد ملی ایران، همچنین تأکید می کند که فعالیت تصمیم گیری در این خصوص توسط افراد با تجربه صورت گیرد. همچنین در متن استاندارد آمده است که اگر كالیبراسیون به صورت متعارف انجام شود، تنظیم بازه های زمانی كالیبراسیون باید تا حد امكان در جهت بهینه نمودن تعادل ریسكها و هزینه ها حرکت کنند در غیر این صورت احتمال دارد كه بازه های زمانی اولیه طوری انتخاب شوند كه نتایج مطلوب و مناسب را نداشته باشند.

لازم به ذکر است که استاندارد، استفاده از به اصطلاح شَم مهندسی در تعیین بازه های كالیبراسیون را توصیه نمی کند.

آزمایشگاه کالیبراسیون و استاندارد ISIRI 12964-IDS 689-CalibrationLab period

فهرست روش های تنظیم دوره های کالیبراسیون

انواع روش هایی که در استاندارد جهت تنظیم دوره های کالیبراسیون آمده به صورت فهرست وار شامل موارد زیر می شود.

1. تنظیم خودكار یا پلكانی / تقویمی

2. كنترل چارت، تقویمی / زمانی

3. مدت زمان استفاده

4. بررسی در حین كار یا آزمون جعبه سیاه

5. سایر روش های آماری

*******

دانلود استاندارد راهنمای تعیین بازه های کالیبراسیون دستگاه های اندازه گیری  ISIR 12964

OIML D10:2007,Guidelines for the determination of calibration intervals of measuring instruments

فرمت : PDF

حجم : ۱۰۷KB

دانلود : ISIRI 12964